เลิกบุหรี่เพื่อลูก : หนูไม่เอามรดกมะเร็ง 31 พฤษภาคม ของทุกปี คือวันงดสูบบุหรี่โลก ในปี 2544 นี้องค์การอนามัยโลกยังเดินหน้ารณรงค์ต่อไป โดยกำหนดคำขวัญไว้ว่า Second-Hand Smoke : Let's Clear the Air ถอดความเป็นภาษาไทยได้ว่า "เห็นใจคนรอบข้าง ร่วมสร้างอากาศสดใส ปลอดจากภัยบุหรี่
Second-Hand Smoke หรือ Passive Smoking คือการสูบบุหรี่มือสอง หมายถึง ผู้ที่ไม่สูบบุหรี่แต่ได้รับควันบุหรี่เข้าสู่ร่างกายจากควันที่ผู้สูบสูดเข้าไปแล้วพ่นออกมา และจากปลายมวนบุหรี่ที่จุดทิ้งไว้ระหว่างการสูบ ซึ่งจากการศึกษาพบว่า การสูบบุหรี่มือสองในปริมาณมากและนานทำให้มีโอกาสเป็นมะเร็งในส่วนต่าง ๆ ของร่างกายสูงขึ้น โดยเฉพาะมะเร็วปอด นอกจากนี้ยังมีความเสี่ยงสูงที่จะเป็นโรคหัวใจ
ด้วยแนวคิดที่มุ่งลดการสูบบุหรี่มือสองโดยมุ่งเป้าหมายไปที่เด็ก ปีนี้มูลนิธิรณรงค์เพื่อการไม่สูบบุหรี่จึงประชาสัมพันธ์ผ่านสื่อต่าง ๆ ผลิตสื่อให้ผู้ปกครองร่วมโครงการ รวมทั้งประสานกับโรงเรียนอนุบาลในประเทศเน้นจุดหลักที่กรุงเทพฯ จำนวน 200 โรงเรียน
เศรษฐา ศิระฉายา นักแสดงชื่อดังที่เข้าร่วมโครงการครั้งนี้ กล่าวว่า จริง ๆ แล้วการเลิกบุหรี่ไม่ใช่เรื่องยาก เพราะบุหรี่นั้นอ่อนกว่ายาเสพติดชนิดอื่นตั้งเยอะ เพียงแต่ใจจะแข็งพอหรือไม่ เชื่อว่าพ่อทุกคนสามารถทำทุกอย่างเพื่อลูกได้ แค่การเลิกบุหรี่ทำไมจะทำไม่ได้ "ผมเลิกบุหรี่มาได้ 18 ปีด้วยแรงดลใจจากลูกเป็นสำคัญ พอน้องอีฟ ลูกสาวเกิดมาได้ 2 สัปดาห์ ผมก็เลิกสูบตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา เพราะเป็นห่วงสุขภาพลูก เวลาที่พาลูกไปไหนก็จะห้ามทุกคนที่อยู่ใกล้สูบบุหรี่ด้วย อยากฝากถึงพ่อทุกคนที่สูบว่าถึงตัวเองจะไม่ตายเพราะบุหรี่ก็อาจทำให้ลูกของเราต้องได้รับอันตรายได้"
รุจน์ รณภพ ผู้กำกับการแสดงเป็นอีกคนที่เลิกบุหรี่มาได้ 9 ปีแล้ว กล่าวว่า ลูกคือสาเหตุสำคัญ บุหรี่ขนาดเท่านิ้วก้อย ถ้าเอาชนะมันไม่ได้ แล้วจะไปชนะอะไร "เมื่อ 9 ปีก่อน ขณะที่กำลังนั่งเขียนบทภาพยนตร์อยู่ในห้องทำงาน ผมสูบบุหรี่ตลอดเวลา ควันก็อบอวนอยู่ในห้อง พอลูกกลับมาจากโรงเรียนเดินเช้ามา ก็ทำหน้าเแหย ๆ บ่นว่าเหม็น ให้เลิกสูบเถอะ ผมเห็นลูกในสภาพนั้นแล้ว ตั้งแต่วันนั้นก็เลิกเลย ทิ้งบุหรี่ที่มีไปทั้งหมด เลิกแบบหักดิบทันที จากที่เคยสูบวันละ 3 ซอง ถามว่าเป็นอะไรไหม บอกได้เลยว่าไม่เป็นไร หลายคนบอกว่าเลิกไม่ได้นั่นเป็นความเคยชิน"
ศ.น.พ.ประกิต วาทีสาธกกิจ เลขาธิการมูลนิธิรณรงค์เพื่อการไม่สูบบุหรี่ กล่าวว่า ถ้าผู้ปกครองสูบบุหรี่ เด็กจะมีโอกาสได้รับควันบุหรี่อย่างมาก ถือเป็นการสูบบุหรี่มือสอง มีผลต่อสุขภาพระบบทางเดินหายใจ เด็กจะติดเชื้อง่าย เป็นหวัดบ่อย อาจถึงขั้นเป็นโรคหลอดลม-ช่องปากอักเสบและปอดบวมได้
ข้อมูลจากองค์การอนามัยโลกประเมินว่า ทุกวันนี้มีเด็กเกือบ 700 ล้านคน หายใจเอาอากาศปนเปื้อนควันบุหรี่เข้าสูงร่างกายโดยเฉพาะเมื่ออยู่ในบ้าน และยังพบว่าทารกและเด็กเล็กที่ได้รับควันบุหรี่จะเกิดอาการระคายเคืองตา จมูก คอด ปอด ทำให้ไอ มีเสมหะ แน่นหน้าอก มีโอกาสเป็นโรคหืดเพิ่มขึ้น 2 เท่า ติดเชื้อทางเดินหายใจง่าย เป็นปัจจัยเสริมให้เกิดโรคเกี่ยวกับหลอดเลือดและหัวใจ ทั้งยังเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคมะเร็งในอนาคต ส่วนทารกที่แม่ได้รับควันบุหรี่ระหว่างตั้งครรภ์ จะมีความเสี่ยงของการเสียชีวิตระหว่างคลอด หรือพิการแต่กำเนิด และเสี่ยงต่อการเกิดโรคไหลตายในเด็กสูงขึ้น
"อยากเชิญชวนผู้ปกครองให้เลิกสูบ แต่เชื่อว่าหลายคนตั้งใจและเลิกสูบที่บ้านแล้วก็อยากให้เลิกสูบไปเลยไม่ว่าจะที่ไหน และมาเข้าร่วมชมรมกับเรา เพื่อสุขภาพและแบบอย่างที่ดี เพราะการสูบบุหรี่เป็นสิ่งที่เสี่ยงอันตรายต่อผู้สูบมาก แต่คนทั่วไปไม่รู้จึงคาดการณ์ต่ำกว่าความจริง และพยายามจะไม่เชื่อถึงความร้ายแรงของมัน การวิจัยพบว่าหากสูบมาตั้งแต่วัยรุ่นไปจนถึงวันกลางคนอย่างต่อเนื่อง ร้อยละ 50 จะป่วยและเสียชีวิตด้วยโรคร้ายจากบุหรี่ ส่วนอีกครึ่งหนึ่งแม้จะไม่ป่วยตายแต่สุขภาพจะไม่ดี ไม่แข็งแรง การที่จะเลิกได้นั้น ต้องทำความเข้าใจเสียก่อนว่า ทันทีที่เลิกสูบจะลดความเสี่ยงลงทันที แต่ทั่วไปมักเข้าใจผิดคิดว่า ถ้าสูบมานานแล้วเลิกไปคงไม่มีประโยชน์ ซึ่งไม่เป็นความจริง นอกจากนี้บางคนเคยพยายามเลิกแต่ไม่สำเร็จ ก็ไม่ได้หมายความว่าจะทำไม่ได้ เพราะทั่วไปแล้วการจะเลิกได้นั้นต้องใช้ความพยายามมากกว่า 1 ครั้ง"
รู้กันโดยทั่วไปว่าบุหรี่เป็นสาเหตุที่สำคัญของโรคถึง 25 โรค โดยเฉพาะมะเร็งปอด ถุงลมโป่งพอง และเส้นเลือดหัวใจตีบ จากสถิติพบว่า มีผู้เสียชีวิตจากการสูบบุหรี่ปีละ 4 ล้านคน หรือวันละ 11,000 คน และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นทุกปี คาดการณ์ว่าอีก 20 ปีข้างหน้า ผู้เสียชีวิตจากการสูบบุหรี่จะเพิ่มขึ้นเป็นปีละ 10 ล้านคน หรือนาทีละ 20 คน
ได้เห็นได้ยิน ได้ฟังอย่างนี้แล้ว ถ้าไม่ห่วงไม่รักตัวเองแล้ว ก็อย่าลืมคิดถึงลูกน้อยตาดำ ๆ ที่นั่งอยู่ข้าง ๆ บ้างละกัน
คัดจาก: พนิดา ไทยพิทักษ์กุล
