คำว่า บาท

ภาษาไทย คำว่า บาท บาด บาตร เป็นเสียงพ้อง มีความหมายต่างกัน และมีความหมายหลากหลาย

คำว่า บาท
บาท ความหมายที่ ๑ หมายถึง ตีน เท้า ราชาศัพท์ใช้ว่า พระบาท และมีคำผสมอีกหลายคำ เช่น บาทบงกช บัวบาท แปลว่า บัวรองเท้า หมายถึง เท้าพระพุทธเจ้า หรือพระเจ้าแผ่นดิน บาทบงสุ์ แปลว่า ละอองเท้า บาทมูล แปลว่า ที่ใกล้เท้า แทบฝ่าเท้า บาทยุคล แปลว่า เท้าทั้งคู่ บาทรช บาทรัช แปลว่า ละอองเท้า คำเหล่านี้ หมายถึง พระเจ้าแผ่นดิน คือ คนสามัญเทิดทูนพระเจ้าแผ่นดิน จะพูดถึงหรือพูดด้วย ก็พูดกัน ส่วนล่างต่ำสุดหรือพูดกับละอองเท้าของพระองค์ท่าน และมีคำผสมอีกหลายคำ มีความหมายต่างๆ เช่น บาทมุทรา แปลว่า รอยเท้า บาทนิเกต แปลว่า ที่รองเท้า ม้ารองเท้า บาทภัฏ แปลว่า ทหารเดินเท้า บาทมูลิกากร แปลว่า หมู่คนที่อยู่แทบบาทมูล คือ ข้าราชการในพระองค์พระเจ้าแผ่นดิน บาทบริจาริกา แปลว่า หญิงที่มีหน้าที่รับใช้ปรนนิบัติพระเจ้าแผ่นดิน

บาท ความหมายที่ ๒ หมายถึง มาตราเงิน มี ๑๐๐ สตางค์ หรือ ๔ สลึง เขียนตามวิธีโบราณ ใช้เครื่องหมายประกอบ +๓ หมายความว่า ๓ บาท

บาท ความหมายที่ ๓ หมายถึง ชื่อมาตราชั่งตามวิธีประเพณี เช่น ชั่งเงินชั่งทอง กำหนดน้ำหนักตาชั่ง ๑๔ กรัม เท่ากับ ๑ บาท

บาท ความหมายที่ ๔ หมายถึง ส่วนหนึ่งของบทแห่งคำประพันธ์ โคลง ฉันท์ กาพย์ กลอน เช่น โคลงสี่สุภาพ ๑ บทมี ๔ บาท กลอนสุภาพ ๑ บท มี ๒ บาท ๑ บาท มี ๒ วรรค และมีคำผสม เช่น บาทบูรณ์ หมายถึง คำที่เติมในบาทของบทกลอนเพื่อให้ครบตามฉันทลักษณ์ โดยเป็นคำที่ไม่ต้องมีความหมายก็ได้ เช่น ฉันท์ ๑๑ เมื่อแต่งด้วยคำ ๑๐ คำ ได้ความครบแล้ว อาจมีคำที่ ๑๑ ที่ไม่ต้องมีความหมายเติมให้ครบคณะฉันท์ เช่นคำว่า นา แล คำที่เติมเข้ามานี้เรียกว่า บาทบูรณ์

บาท ความหมายที่ ๕ เป็นคำที่ใช้นับช่วงเวลาตามการนับเวลาแบบโบราณ หมายถึง ช่วงเวลาเท่ากับ ๑ ใน ๑๐ ของชั่วโมง เท่ากับ ๖ นาที เช่น ย่ำรุ่ง ๔ บาท ย่ำรุ่ง คือ ๖ นาฬิกา ๔ บาท คือ ๒๔ นาที เวลาย่ำรุ่ง ๔ บาท ก็คือ ๖ นาฬิกา ๒๔ นาที

นอกจากนี้ ยังมีคำผสม เช่น บาทภาค แปลว่า ส่วนที่ ๔ หรือ เสี้ยวหนึ่ง บาทสกุณี แปลว่า เท้านก หมายถึงชื่อเพลงไทยทำนองหนึ่ง บาทหลวง หมายถึง นักบวชในศาสนาคริสต์ นิกายโรมันคาทอลิก)

คำว่า บาด เป็นทั้งคำนามและกริยา คำกริยา บาด แปลว่า ทำให้เกิดเป็นแผล เช่น มีดบาด แก้วบาด หรือแปลว่า แผล ก็ได้ และมีคำผสมอีกหลายคำ เช่น บาดตา แปลว่า ขัดตาไม่สบอารมณ์ เห็นสีฉูดฉาดสะดุดตา บาดหมาง แปลว่า โกรธเคืองกัน บาดหู แปลว่า ขัดหู ระคายหู บาดหมาย แปลว่า บัตรหมาย บาดไหม แปลว่า ปรับ นอกจากนี้ยังมีคำว่าบาดที่เป็นชื่อโรค คือ บาดทะจิต เป็นชื่อโรคลมชนิดหนึ่ง มีอาการหงุดหงิด จิตฟุ้งซ่าน บาดทะพิษ หมายถึง แผลที่เชื้อโรคเข้าไปทำให้เลือดเป็นพิษ บาดทะยัก โรคเกิดจากเชื้อบาดทะยักเข้าสู่แผล มีอาการชักกระตุก ชักตัวแข็ง หลังแอ่น ถ้ารักษาไม่ทันก็ถึงตาย

ส่วนคำว่า บาตร หมายถึง ภาชนะที่ภิกษุสามเณรใช้รับอาหาร เรียกว่า บิณฑบาต บาตรแก้ว หมายถึง บาตรใหญ่ ๓ ใบ มีเชือกถักรอบ ใช้ในพิธีกัตติเกยา บาตรใหญ่ ใช้คู่กับคำว่า อำนาจ หมายถึง ใช้อำนาจในทางข่มขี่

	ผู้เขียน	หัวข้อ: คำว่า บาท (อ่าน 4325 ครั้ง)
0 สมาชิก และ 1 บุคคลทั่วไป กำลังดูหัวข้อนี้