จังหวะหน้าทับของเพลงไทยเดิม
woraphon:
:TCL_001:
การกำกับจังหวะของเพลงไทยหรือเพลงไทยเดิมนั้น มี “ฉิ่ง” เป็นเรื่องกำกับจังหวะในระยะสั้น กล่าวคือกำกับเพียงครึ่งห้องเพลงสำหรับเพลงชั้นเดียว หนึ่งห้องเพลงสำหรับเพลงสองชั้น และ ๒ ห้องเพลงสำหรับเพลงสามชั้น ซึ่งหมายความว่าเพลงชั้นเดียวนั้นครึ่งห้องเพลงจะตีฉิ่ง ๑ ครั้ง ส่วนเพลงสองชั้น ๑ ห้องเพลงตีฉิ่ง ๑ ครั้ง เพลงสามชั้น ๒ ห้องเพลงจึงจะตีฉิ่ง ๑ ครั้ง (อ่านบันทึก “จังหวะฉิ่งของเพลงไทยเดิม” ได้ที่ http://103.246.17.59/~saisampan/index.php?topic=54143.0)
ดนตรีไทยยังมีการกำกับจังหวะในระยะยาวอีกชั้นหนึ่ง ซึ่งมีความสัมพันธ์กับประโยคของเพลงด้วย การกำกับจังหวะในระยะยาวกำกับด้วยเครื่องหนัง ได้แก่ทับ โทน รำมะนา กลองแขก ตะโพน กลองทัด เป็นต้น เราเรียกจังหวะที่เครื่องหนังเหล่านี้ตีกำกับจังหวะของเพลงว่า “จังหวะหน้าทับ”shakeElementById("shaker_1", 3, 0.1, 1500);
:TCL_004:
woraphon:
:TCL_001:
เครื่องหนังที่ใช้ทำจังหวะหน้าทับพื้นฐานในวงดนตรีไทยประเภทวงเครื่องสาย วงมโหรี และวงปี่พาทย์เพื่อการบรรเลงและขับร้องเพลงทั่ว ๆ ไปนั้นนิยมใช้โทนคู่กับรำมะนา หรือใช้กลองแขกซึ่งมีกลองแขกตัวผู้กับกลองแขกตัวเมียเป็นเครื่องกำกับจังหวะ ส่วนการบรรเลงและขับร้องเพลงหน้าพาทย์นั้นใช้ตะโพนและกลองทัดเป็นเครื่องกำกับจังหวะ
เพื่อให้เข้าใจได้ง่าย ๆ สำหรับจังหวะหน้าทับของเพลงไทยเดิม ขอแบ่งเพลงไทยเดิมเป็น ๒ ประเภท คือเพลงที่มีประโยคสั้น และเพลงที่มีประโยคยาว และขอสมมุติเสียงของกลองแขก (ซึ่งเป็นเครื่องกำกับจังหวะหน้าทับที่นิยมใช้กันมากที่สุด) ว่ามี ๔ เสียงคือ “โจ๊ะ” “จ๊ะ” “ติง” และ “ทั่ง” โดยนำตัวอย่างเพลงอัตราจังหวะสองชั้น (อัตราจังหวะปานกลาง) มาอธิบาย
:TCL_004:
woraphon:
:TCL_001:
จังหวะหน้าทับของเพลงประโยคสั้น
เพลงประโยคสั้นเป็นเพลงที่มีทำนอง ๔ ห้องเพลงต่อ ๑ ประโยคสำหรับอัตราจังหวะสองชั้น ขอยกตัวอย่างเพลงทยอยญวน ๒ ชั้น ตามทำนองที่ตัดมาเพียง ๘ ห้องเพลงซึ่งแสดงด้วยโน้ตข้างล่าง ทำนองจากห้องที่ ๑ ถึงห้องที่ ๔ (---โด ---เร ---มี ---ซอล) เป็นทำนองประโยคแรกของเพลง ทำนองจากห้องที่ ๕ ถึงห้องที่ ๘ (---- ซอลมีเรโด –เรโดลา –โด-เร) เป็นทำนองประโยคที่ ๒ ของเพลง เพื่อให้เข้าใจได้ง่ายขึ้นอีก ขอถอดทำนองมาเป็นเพลงเนื้อเต็ม โดยเพลงไทยสากลที่ดัดแปลงทำนองทยอยญวนที่ดังที่สุดคือเพลงเรียกพี่ได้ไหม shakeElementById("shaker_1", 3, 0.1, 1500); เนื้อร้อง “---เรียก ---พี่ ---ได้ ---ไหม” คือประโยคแรกของเพลงทยอยญวน ๒ ชั้น ส่วนเนื้อร้อง “---- แล้วพี่จะให้ –กินขนม –หมื่น-ห้า” เป็นประโยคที่ ๒ ของเพลง เพลงประโยคสั้นแบบทยอยญวนจะมีหน้าทับ “--โจ๊ะจ๊ะ –ติง-ติง –โจ๊ะจ๊ะ –ติง-ทั่ง(ติง)” แบบนี้ไปจนจบเพลงครับ (เสียงติงที่อยู่ในวงเล็บนั้นตีเพิ่มเข้ามาเรียกว่าจังหวะยกครับ จะไม่ตีก็ได้) จังหวะหน้าทับแบบนี้เรียกว่า “หน้าทับสองไม้” หรือ “หน้าทับสองไม้ไทย” ครับ
ห้อง ๑ ห้อง ๒ ห้อง ๓ ห้อง ๔ ห้อง ๕ ห้อง ๖ ห้อง ๗ ห้อง ๘
---โด ---เร ---มี ---ซอล ---- ซอลมีเรโด -เรโดลา -โด-เร
---เรียก ---พี่ ---ได้ ---ไหม ---- แล้วพี่จะให้ -กินขนม -หมื่น-ห้า
--โจ๊ะจ๊ะ –ติง-ติง –โจ๊ะจ๊ะ –ติง-ทั่ง(ติง) -โจ๊ะจ๊ะ –ติง-ติง –โจ๊ะจ๊ะ –ติง-ทั่ง(ติง)
ทดลองฟังเพลงทยอยญวน ๒ ชั้น เพื่อจับจังหวะหน้าทับสองไม้ไทย แสดงความคิดเห็นหน่อยค่ะ
:TCL_004:
woraphon:
:TCL_001:
สำหรับเพลงไทยเดิมสำเนียงลาว เช่นลาวดวงเดือน ลาวจ้อย ลาวคำหอม เป็นเพลงประโยคสั้นเหมือนกัน แต่ไม่ใช้หน้าทับสองไม้ไทย โดยใช้หน้าทับสองไม้ลาวแทน เรียกย่อ ๆ ว่า “หน้าทับลาว” มีทำนอง “-ติง-โจ๊ะ -ติง-ติง –(ติง)-ทั่ง -ติง-ทั่ง” (เสียง (ติง) ที่ในวงเล็บนั้นบางทีก็ตีบางทีก็ขี้เกียจตีครับ)
ลองฟังเพลงลาวดวงเดือน ๒ ชั้น เพื่อจับจังหวะหน้าทับสองไม้ลาว แสดงความคิดเห็นหน่อยค่ะ
:TCL_004:
woraphon:
:TCL_001:
จังหวะหน้าทับของเพลงประโยคยาว
เพลงประโยคยาวเป็นเพลงที่มีทำนอง ๘ ห้องเพลงต่อ ๑ ประโยคสำหรับอัตราจังหวะสองชั้น ขอยกตัวอย่างเพลงสร้อยเพลง ๒ ชั้น ตามทำนองที่ตัดมาเพียง ๘ ห้องเพลงซึ่งแสดงด้วยโน้ตข้างล่าง ทำนองจากห้องที่ ๑ ถึงห้องที่ ๘ (---ฟา –ซอลซอลซอล ---ลา -ซอลซอลซอล -โดํ-ลา -ซอล-ฟา –ลาซอล ฟาซอล-ลา) เป็นทำนองประโยคแรกของเพลง ทำนองไทยเดิมสร้อยเพลงมีการดัดแปลงเป็นเพลงไทยสากลหลายเพลง ที่ดังที่สุดคือเพลงลมจ๋าลมที่จินตนา สุขสถิตย์ขับร้อง เนื้อร้องตั้งแต่ “---- ---ลม ---จ๋า –ลมรำเพย -พบ-ใคร -เขา-เอ่ย –เฉลย –ฝากวาจา” เท่ากับ ๑ ประโยคของเพลงสร้อยเพลง ๒ ชั้น สำหรับหน้าทับของเพลงประโยคยาวคือ “--ทั่งติง -โจ๊ะ-จ๊ะ -โจ๊ะ-จ๊ะ -โจ๊ะ-จ๊ะ -ติง-ทั่ง -ติง-ติง -ทั่ง-ติง -ติง-ทั่ง” อาจตีแตกต่างไปจากนี้บ้างแล้วแต่ลูกเล่นของผู้ตี วงการเพลงไทยเดิมเรียกหน้าทับแบบนี้ว่า “หน้าทับปรบไก่” ครับ
ห้อง ๑ ห้อง ๒ ห้อง ๓ ห้อง ๔ ห้อง ๕ ห้อง ๖ ห้อง ๗ ห้อง ๘
---ฟา -ซอลซอลซอล ---ลา -ซอลซอลซอล -โดํ-ลา -ซอล-ฟา --ลาซอล ฟาซอล-ลา
---- ---ลม ---จ๋า -ลมรำเพย -พบ-ใคร -เขา-เอ่ย --เฉลย -ฝากวาจา
--ทั่งติง -โจ๊ะ-จ๊ะ -โจ๊ะ-จ๊ะ -โจ๊ะ-จ๊ะ -ติง-ทั่ง -ติง-ติง -ทั่ง-ติง -ติง-ทั่ง
ฟังเพลงสร้อยเพลง ๒ ชั้น เพื่อจับจังหวะหน้าทับปรบไก่ แสดงความคิดเห็นหน่อยค่ะ
:TCL_004:
นำร่อง
[0] ดัชนีข้อความ
[#] หน้าถัดไป