ว่าด้วยเพลงไทยที่แสนไพเราะ “ลาวคำหอม”

[woraphon]

 

ผมเคยมีความหวังที่สำคัญครั้งหนึ่งเกี่ยวกับเพลง “ลาวคำหอม” คืออยากขับร้องเพลงนี้ได้ หลังจากที่ขับร้องเพลงลาวดำเนินทรายได้สำเร็จแล้ว 

เพลงลาวคำหอม เพลงลาวดำเนินทราย และเพลงลาวดวงเดือน (หรือลาวดำเนินเกวียน) เป็นเพลงไทยสำเนียงภาคเหนือ (สำเนียงลาว) ที่ไพเราะเพราะพริ้งมาก (ในสายตาของผู้บริโภคเพลงไทย แต่เป็นเพลงเด็ก ๆ ในสายตาของนักดนตรีไทย) วงดนตรีไทยที่เอาใจผู้ฟังมักนิยมบรรเลงและขับร้องเพลงทั้ง ๓ เพลงนี้ติดต่อกันเป็นเพลงลา (หรือเพลงร้องลา) เรียกชื่อว่า “เพลงลาสามลาว” ในขณะที่วงดนตรีไทยที่เอาใจเฉพาะผู้ฟังที่หูถึงแล้วจะไพล่ไปเล่นเพลงลาจำพวก “พระอาทิตย์ชิงดวง” “อกทะเล” เสียมากกว่า

ลาวคำหอมเป็นเพลงไทยอัตรา ๒ ชั้น ประเภทหน้าทับสองไม้ จัดเป็นเพลงประเภทเพลงรักในยามราตรี เพลงพ้อรักและอาลัย (Serenade)

จ่าเผ่นผยองยิ่ง (จ่าโคม) เป็นผู้แต่งบทร้องและทำนองร้อง ใช้ร้องในวงสักวา โดยไม่มีดนตรีรับ ต่อมามีผู้นิยมนำไปบรรเลงและขับร้องในวงมโหรีปี่พาทย์จนแพร่หลาย
 
เมื่อนำมาร้องส่งในวงดนตรีไทย จำเป็นต้องมีทางบรรเลงดนตรีสำหรับรับร้อง พระยาประสานดุริยศัพท์ (แปลก ประสานศัพท์) เจ้ากรมปี่พาทย์หลวงในสมัยรัชกาลที่ ๖ จึงได้เรียบเรียงทำนองทางดนตรีของเพลงลาวคำหอม ๒ ชั้นขึ้น (ร้องส่งเป็นแบบแผนการบรรเลงและขับร้องของวงดนตรีไทยโดยนักร้องขับร้องไปจนจบท่อนของเพลงแล้ววงดนตรีก็จะบรรเลงรับ สลับกันไปจนจบเพลง)

เพลงลาวคำหอม ๒ ชั้นที่ไพเราะจึงเป็นผลงานที่ยอดเยี่ยมอมตะของจ่าเผ่นผยองยิ่ง (จ่าโคม) และพระยาประสานดุริยศัพท์ (แปลก ประสานศัพท์)

ต่อมามีการแต่งขยายเพลงลาวคำหอม ๒ ชั้นขึ้นเป็นเพลงเถา โดยครูหลวงประดิษฐ์ไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) ทางหนึ่ง และครูเจริญ แรงเพชร อีกทางหนึ่ง แต่เพลงลาวคำหอมเถาไม่โด่งดังเป็นที่รู้จักและได้รับความชื่นชมเท่ากับเพลงลาวคำหอม ๒ ชั้นดั้งเดิม


 

[woraphon]

 

เพลงลาวคำหอม ๒ ชั้น มี ๓ ท่อน ท่อน ๑ ยาวหน่อย เวลาร้องต้องเอื้อนมากนิดหนึ่ง โดยเฉพาะการเอื้อนตรงเสียงดนตรีที่ยืนเสียงเดิมยาวออกไปหลายห้องเพลง (ที่เรียกว่า “ลูกเท่า”) ส่วนท่อน ๒ กระชับขึ้น และท่อน ๓ ไม่มีเอื้อน

ชื่อเพลง “ลาวคำหอม” มาจากเนื้อร้องดั้งเดิมของจ่าโคมที่ขึ้นต้นว่า “หอมดอกไม้คำหอม...." จึงนิยมเรียกชื่อเพลงกันทั่วไปว่าเพลง "ลาวคำหอม"

ท่อน ๑
หอมดอกไม้คำหอม อยากดอมเด็ดได้เอาไว้เหย้า กาหลงลงคัดเค้า แก้วจับกิ่งแก้วเศร้า โศกเอยสูเพื่อนเอย

ท่อน ๒
โอ้เจ้าดวงพวงโกมุท ครั้นสายก็หายสุด ไม้สิใดบ่หอมแม่นแท้ อ้ายเอยสาวเคยคือแล เหมือนแพรห่มเหย้า รักเจ้าสาวคำเอย

ท่อน ๓
โอ้ละหนอรักเจ้าสาวสวยรวย บ้านอยู่ซ่องป่ากล้วยไว้ผมสูงสวยสวยสมหน้าน้อง เจาะหูสองข้างหูใส่ต่างแต่ล้วนทอง สายสร้อยสอดส่อง เจ้ากรองแต่พวงมาลัยเอย

เนื้อร้องแบบดั้งเดิมนี่ คุณหมอกำธร ธรรมประเสริฐท่านร้องขึ้นยูทูปไว้ ลองฟังดูได้

<a href="http://www.youtube.com/watch?v=TnkLsJW3Q6M" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=TnkLsJW3Q6M</a>

 

[woraphon]

 

เนื้อร้องแบบดั้งเดิม ยังได้รับความนิยมไม่เท่ากับเนื้อร้องเวอร์ชั่นต่อมา (ซึ่งผมก็ไม่รู้ว่าผู้ใดแต่ง ท่านผู้ใดรู้กรุณาเติมด้วย) เนื้อร้องใหม่นี้ยังได้รับความนิยมอยู่จนถึงปัจจุบันนี้

(ท่อน ๑)
ยามเมื่อลมพัดหวน ลมก็อวลแต่กลิ่นมณฑาทอง ไม้เอยไม้สุดสูง อย่าสู้ปอง ไผเอยบ่ได้ต้อง แต่ยินนามดวงเอย

(ท่อน ๒)
โอ้เจ้าดวง เจ้าดวงดอกโกมล กลิ่นหอมเพิ่งผุดพ้น พุ่มในสวนดุสิตา แข่งแขอยู่แต่นภา ฝูงภุมราสุดปัญญาเรียมเอย

(ท่อน ๓)
โอ้อกคิดถึง คิดถึงคะนึงนอนวัน นอนไห้ใฝ่ฝัน เห็นจันทร์แจ่มฟ้า (โอ้อกคิดถึง คิดถึงคะนึงนอนวัน นอนไห้ใฝ่ฝัน เห็นจันทร์แจ่มฟ้า) ทรงกลด สวยสดโสภา แสงทองส่องหล้า ขวัญตา (ชื่นอุรา) เรียมเอย (ทรงกลด สวยสดโสภา แสงทองส่องหล้า ขวัญตา (ชื่นอุรา) เรียมเอย)

ลองฟังเพลงลาวคำหอมแบบร้องส่งให้วงเครื่องสายผสมบรรเลงรับ ขับร้องโดยอาจารย์เจริญใจ สุนทรวาทิน

<a href="http://www.youtube.com/watch?v=U3GtDFLG4qI" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=U3GtDFLG4qI</a>

 

[woraphon]

 

เพลงลาวคำหอมร้องคลอดนตรีขับร้องโดยครูสุดจิตต์ ดุริยประณีต ศิลปินแห่งชาติ

<a href="http://www.youtube.com/watch?v=wGCmOHXj-RM" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=wGCmOHXj-RM</a>

 

[woraphon]

 

เพลงลาวคำหอม ขับร้องแบบร้องส่งวงเครื่องสายไทยโดย ดร.ดุษฎี สว่างวิบูลย์พงศ์

<a href="http://www.youtube.com/watch?v=0pikxq8zKFU" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=0pikxq8zKFU</a>

 

[woraphon]

 

เพลงลาวคำหอม บรรเลงและขับร้องโดยวงเครื่องสายไทยผสมเปียโน ไพเราะน่าฟังขึ้นเหมาะสำหรับคนยุคปัจจุบัน ซอด้วงบรรเลงโดยมือซอด้วงอันดับ ๑ ของกรมศิลปากร เลอเกียรติ มหาวินิจฉัยมนตรี นักร้องยังไม่ทราบว่าเป็นใคร

<a href="http://www.youtube.com/watch?v=sRLHEjloQTs" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=sRLHEjloQTs</a>

 

[woraphon]

 

ยังมีเพลงลาวคำหอมของวงภุมริน ก็ไพเราะมากเหมือนกัน

<a href="http://www.youtube.com/watch?v=yJT8iooppFI" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=yJT8iooppFI</a>

 

[woraphon]

 

ถ้าจะฟังเพลงลาวคำหอม ประเภทดนตรีล้วน ๆ เพื่อจับทำนอง

ลองฟัง "ลาวคำหอม" ขิมสปา ของมือซอสิบทิศ คุณชัยภัค ภัทรจินดา

<a href="http://www.youtube.com/watch?v=QcsCJ80wxuE" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=QcsCJ80wxuE</a>

 

[woraphon]

 

"ลาวคำหอม" แบบวงดนตรีสากลผสมมโหรี ของคุณเพิ่ม คล้ายบรรเลง ไพเราะ กระชับ ใช้ประกอบลีลาศเหมาะสมยิ่งนัก

<a href="http://www.youtube.com/watch?v=GOSiV2cddoo" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=GOSiV2cddoo</a>

 

[woraphon]

 

ครูสมาน กาญจนะผลิน ศิลปินแห่งชาติ เดี่ยวระนาดฝรั่งซึ่งเป็นเครื่องดนตรีที่ท่านเชี่ยวชาญมาก ในเพลงลาวคำหอม

ฟังได้ที่ http://saisampan.net/index.php?topic=49748.0

 

[woraphon]

 

เพลงลาวคำหอมโด่งดังระเบิดขึ้นมาอีกครั้งหนึ่ง ทำให้คนไทยหันมาเงี่ยหูฟังเพลงลาวคำหอมกันมากขึ้น เพราะเป็นเพลงลาวคำหอมประกอบละครโทรทัศน์ เรื่อง "สี่แผ่นดิน" ใน พ.ศ. ๒๕๔๖ กำกับการแสดงโดย มล.พันธุ์เทวนพ เทวกุล ออกอากาศ ณ ไทยทีวีสีช่อง ๙ หรือ Modern 9 Channel

เพลงลาวคำหอมขับร้องโดยโดยคุณดวงพร พงศ์ผาสุก บรรเลงโดยวง Zansab Philharmonic Orchestra

คุณดวงพรร้องเพลงลาวคำหอมโดยประยุกต์การเอื้อนแบบไทย ให้เป็นแบบกึ่งเอื้อนกึ่งฮัม ซึ่งก็ได้ผล คนที่ไม่ชอบเอื้อนแบบไทย ๆ ชอบมาก ทำให้เพลงนี้กลายเป็นเพลงฮิตมากทีเดียว สำหรับเสียงซอด้วงฝีมือของคุณชัยภัค ภัทรจินดา มือซอสิบทิศก็ไพเราะเฉียบขาด ทำให้ผมต้องรีบยกให้เป็นมือซอด้วงในดวงใจของผมด้วย

<a href="http://www.youtube.com/watch?v=3UpKK04bhdk" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=3UpKK04bhdk</a>

 

[woraphon]

 

นักร้องเพลงไทยสากลบางคน นำเพลงลาวคำหอมมาขับร้องด้วย ซึ่งก็ไพเราะไปอีกแบบตามลีลาการร้องของนักร้องเพลงไทยสากล

ฟังคุณชรินทร์ นันทนาคร ศิลปินแห่งชาติ ร้องเพลงลาวคำหอม

<a href="http://www.youtube.com/watch?v=PxXnm7-xm9E" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=PxXnm7-xm9E</a>

 

[woraphon]

 

ม.ร.ว.ถนัดศรี สวัสดิวัฒน์ ศิลปินแห่งชาติ ท่านก็เคยร้องเพลงลาวคำหอมแบบไทยเดิม โดยใช้เนื้อร้องเดิมของจ่าโคม

ท่อน ๑
หอมดอกไม้คำหอม อยากจะดอม เด็ดได้เอาไว้เหย้า กากาหลงลง ลงคัดเค้า แก้วจับเอยกิ่งแก้วเศร้า โศกเอยเอยสูเพื่อนเอย

ท่อน ๒
โอ้เจ้าดวง โอ้เจ้าดวงดอกโกมุท ครั้นสายกลิ่นหายสุด ไม้สิใดบ่หอมแม่นแท้ อ้ายเอยสาวเคยคือแล เหมือนแพรห่มเหย้า รักเจ้าสาวคำเอย

ท่อน ๓
โอ้ละหนอรักเจ้าสาวสวยรวย บ้านอยู่ซ่องป่ากล้วย ไว้ผมสมสวยสวยสมหน้าน้อง หูทั้งสองข้างใส่ต่างแต่ล้วนทอง สายสร้อยสายสร้อยสอดส่อง กรองเป็นพวงมาลัยเอย

ฟังได้ที่

http://saisampan.net/index.php?topic=26751.0

 

[woraphon]

 

เพลงลาวคำหอมนำไปใช้เป็นเพลงฟ้อนรำด้วย ชื่อว่า “ฟ้อนลาวคำหอม” ชมได้ที่

<a href="http://www.youtube.com/watch?v=7kG5SuyxkD8" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=7kG5SuyxkD8</a>

 

[woraphon]

 

เมื่อเป็นเพลงเพราะ ก็มีการดัดแปลงทำนองเพลงลาวคำหอมเป็นเพลงไทยสากล เริ่มจากเพลงไทยสากลชื่อเดียวกับกับเพลงไทยเดิม "ลาวคำหอม" คำร้องโดยคุณวิม อิทธิกุล ดัดแปลงทำนองโดยครูสมาน กาญจนะผลิน ศิลปินแห่งชาติ มีนักร้องขับร้องบันทึกเสียงหลายคน เช่นคุณพูลศรี เจริญพงศ์ คุณเพ็ญศรี พุ่มชูศรี คุณธานินทร์ อินทรเทพ เป็นต้น

"มองเห็นเดือนอยู่ไกลขอบฟ้า นวลเหลืองงามอร่ามตา ผ่องเพ็ญฟากฟ้า แสงสกาวน้าวใจให้ตะลึง โอ้โอดวงเดือน เลื่อนลอยเวหา มองเหมือนพาให้คะนึง ยอดชีวันฝันไปถึงวันก่อน ฝากคำวอนหวานยังมิรู้ลืม

ฟังสัญญาข้าชื่นรื่นรมย์ในทรวง ห่วงก็หายคล้ายฟังเสียงเพลงดูดดื่ม ยามใกล้นิทราพาสุขสันต์ ฝันถึงกันมิลืม สมรักชื่นอุรา ดังหวังของข้า ฟ้าดินประสาทพร แต่แล้วก็เปลี่ยนไป เหมือนน้ำไหลไม่กลับคืน น้ำคำเป็นอื่นไม่ยั่งยืนฝืนคำรักวอน ทำลายใจให้ช้ำ ทุกข์ซ้ำสุดเหลือที่จะอาวรณ์ ไฟสุมขอน เผาใจให้มันวอดวาย

โอ้ว่ากรรมเจ้าเอ๋ยไฉนเลยถึงไม่ปรานี บาปกรรมใดหวนมาถึงที่ บันดาลให้มีอันเสื่อมคลาย ยิ่งคิดยิ่งเจ็บใจ รักใครไม่เหมือนเธอ ลิ้นลมลวงจนเซ่อ หลอกให้เพ้อเผลอทำลายใจ ยิ่งคิดยิ่งเจ็บใจรักใครไม่เหมือนเธอ
ลิ้นลมลวงจนเซ่อ หลอกให้เพ้อเผลอทำลายใจ"


คุณเพ็ญศรี พุ่มชูศรี ขับร้องฟังได้ที่

http://saisampan.net/index.php?topic=56723.0

<a href="http://www.youtube.com/watch?v=6n7AbPEvbcE" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?v=6n7AbPEvbcE</a>

คุณธานินทร์ อินทรเทพ ฟังได้ที่

http://saisampan.net/index.php?topic=59878.0