ผีเจ้าที่

[เจ เหน่งบา]

เนื้อหาบางส่วนจากหนังสือ "ผีในล้านนา" โดย มาลา คำจันทร์

ผีเจ้าที่ จัดเป็นผีฝ่ายดีมักเรียกกันแต่ว่า เจ้าที่ บางทีก็เรียกเป็นคำซ้้อนว่า เจ้าที่เจ้าแดน
หมายถึงผีที่สิงสถิตอยู ณ บริเวณนั้นๆ เช่น บริเวณบ้าน บริเวณป่าเขา เป็นต้น

          ในป่ามีผีป่า แต่ชาวล้านนาจะไม่เคารพนับถือ มักจะถือกันว่า ผีป่าเป็นผีร้ายอย่างเดียว
อาจให้ความเกรงใจ แต่ไม่มาเคารพนับถือ หากไปในป่า จะขี้จะเยี่ยว จะขอขมาเจ้าที่เจ้าแดน
ไม่ได้ขอขมาผีป่า ส่วนคำว่าเจ้าป่าเจ้าเขาในภาษาไทยกลาง หากไปในป่า เกิดความกริ่งกลัว
ครั่นคร้ามขึ้นมา มักจะนึกถึงผีเจ้าที่เจ้าแดนมากกว่าเจ้าป่าเจ้าเขา

          ผีเจ้าที่อาจเป็นผีร้ายก็ได้ แต่ส่วนมากจะเป็นผีดีมากกว่าผีร้าย ผีเจ้าที่จะปกปักรักษา
บริเวณนั้นๆ คุ้มครองหรือครอบครองบริเวณนั้นๆ ไม่มุ่งพิทักษ์คุ้มครองผู้คนโดยตรง
แต่คนก็อาจขอความคุ้มครองได้โดยการบอกกล่าวไหว้สา อ่อนน้อมค้อมไหว้ ไม่จาบจ้วง
ล่วงเกิน ไม่สามหาวกักขฬะ ไม่อวดโอ้ยิ่งใหญ่ หากผีพอใจ ผีก็จะให้ความคุ้่มครองดูแล

          เวลาชาวบ้านล้านนาเข้าป่าเก็บเห็ดหรือหาฟืน ก่อนจะกินข้าว จะเอาคำข้าววางไว้บนดิน
พร้อมบอกกล่าวไหว้สาผีเจ้าที่เสียก่อน จะไม่กินก่อนผี หากมีใครเผลอไปกินก่อนผี ก็มักจะ
ไม่สบายใจ กังวลหวั่นไหวไปว่าจะเกิดขึด

         ขึด คือสภาพไม่ปรกติสุข คือหายนะหรืออุบาทว์วินาศ อันเกิดจากการกระทำที่ไม่ถูกต้อง
ของคน หากเกิดขึ้นในป่ามักจะเรียกขึดป่า การกระทำที่จะทำให้เกิดขึดป่ามีหลายอย่าง
เช่นเอาหม้อจ้วงน้ำจากห้วย กอบน้ำจากห้วยใส่ปาก ฉี่รดจอมปลวก ฉี่รดโคนไม้ใหญ่
ฉี่ลงน้ำ   ผิดผี(ชายหญิงสมสู่กัน)ในป่า รวมไปถึงกิริยาอาการรุ่มร่ามไม่สำรวมต่างๆ เป็นต้น

          มีเรื่องที่แสดงถึงอำนาจของผีเจ้าที่ เล่าขานส่งผ่านกันมาจากทางเชียงของ เชียงคำ
เมืองปง เข้ามาทางพะเยา แม่ใจ ผ่านเมืองพานขึ้นทางแม่สรวย เวียงป่าเป้า และจะทะลุไป
ทางใดอีกไ่ม่รู้ เรื่องราวมีอยู่ว่า เมื่อราวปี พ.ศ.๒๕๐๙ สงครามแย่งชิงประชาชนระหว่าง
รัฐบาลกับพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทยยังเข้มข้นอยู่  ยังมีตำรวจตระเวณชายแดน
ชั้นผู้น้อยคนหนึ่ง ถูกหัวหน้าใช้ให้มารายงานที่อำเภอ เป็นงานด่วนร้อนประเภทคอขาดบาดตาย
ที่จะรอเวลาไม่ได้  ตชด.ชั้นผู้น้อยนายนั้นก็เร่งรีบเดินทาง  เพื่อจะตัดข้ามป่าใหญ่ให้ได้ก่อนมืดค่ำ
แต่ทำอีท่าไหนไม่รู้ เขาประสบอุบัติเหตุอะไรสักอย่าง ทำให้การเดินทางล่าช้า เลยตัดข้ามป่าใหญ่
ไม่ทันก่อนจะมืด จึงวิตกกังวล และหวาดกลัวไปสารพัด กลัวผี กลัวเสือสางมะลางดง
กลัวผู้ก่อการร้าย จึงยกมือขึ้นจบ บอกกล่าวต่อเจ้าที่เจ้าแดนว่า ตนเป็นข้าในพระบาทสมเด็จ
พระเจ้าอยู่หัว มาในหน้าที่ มาดี ไม่ได้มาเกะกะระรานหรือสร้างความทุกข์ความเดือดร้อนให้ใคร
บัดนี้คับขันจวนตัว ขอให้เจ้้าที่เจ้าแดนช่วยปกปักรักษาด้วยเถิด

          มืดมาก เงียบสงัดปราศจากสรรพเสียงทั้งหลาย สักครู่หนึ่งก็มองเห็นแสงไฟอยู่ไกลๆ
แต่แรกคิดว่าตาฝาด พอแฝงตัวเข้าใกล้ก็เห็นว่าเป็นกระท่อมชาวดง จึงขอพักอาศัย
ชายชาวดงใจดี บอกว่าขึ้นมานอนบนกระท่อมด้วยกันเถิด แต่ ตชด.นายนั้นบอกว่าไม่เป็นไร
ขอนอนที่ใต้ถุนก็แล้วกัน

          คืนนั้นเขาหลับไปเพราะเพลียจัด ใกล้สว่างก็สะดุ้งตกใจ แต่กลัีบขยับเขยื้อน
หรือเคลื่อนไหวอะไรไม่ได้เลย เมื่อมองออกไปก็เห็นผู้คนมืดๆดำๆ กลุ้มรุมล้อมรอบกระท่อม
แต่แรกคิดว่าอาจเป็นผู้ก่อการร้าย แต่เมื่อมาคิดดูอีกทีคิดว่าไม่ใช่ เพราะมีทั้งชายและหญิง
มีทั้งคนแก่และเด็กๆ คนพวกนั้นถกเถียงอยู่กับลุงเจ้าของบ้าน

          คนลึกลับ"หมูป่าตัวอ้วนเข้ามาถึงเรือนสู จงแบ่งให้พวกข้าได้กินเดี๋ยวนี้"
          ลุงเจ้าของบ้าน"ไม่ได้หรอก เขามาพึ่งพาอาศัยข้า บอกกล่าวขอความช่วยเหลือข้า
ข้าจะให้สูกินเขาไม่ได้"
          "สูจะหวงไว้กินคนเดียวหรือ"
          "เขาเป็นข้าพระเจ้าอยู่หัว ข้าไม่กินเขา พวกสูเองก็อย่าหมายว่าจะได้กิน จงเร่งกลัีบไปเสีย"

          ตชด.หนุ่มคนนั้นเล่าว่าเหมือนฝันร้าย แต่รู้สึกตัวตลอด รู้ทุกอย่าง เพียงแต่
ขยับเขยื้อนเคลื่อนไหวอะไรไม่ได้เลย  ต่อมาก็มีเสียงตึงตังโครมคราม เหมือนไม้หัก
หลักโค่น  เหมือนโขลงช้างแล่นผ่านดงไม้ แล้วเขากลับไม่รู้สึกอะไรอีก หลับเหมือนดับหายไปเลย
กระทั่งรุ่งเช้าแดดออก เขาคลานออกมาจากใต้ถุนกระท่อมหลังนั้น ปรากฎว่า มันไม่ใช่
กระท่อมชาวดงอย่างที่มองเห็นเมื่อคืน แต่เป็นหอเจ้าที่ ซึ่งชาวป่าชาวดอยเขาสร้าง
แล้วร้างไปตั้งนานมาแล้ว
                              *****************************


ขอบคุณ มาลา  คำจันท์ครับ

[แวนด้า]

อ่านมาถึงย่อหน้าสุดท้าย  ขนหัวลุก ไม่เชื่ออย่าลบหลู่
โบราณมีคำพูดอยู่ประโยคหนึ่ง "คนดี ผีคุ้ม" เชื่อค่ะ

ขอบคุณค่ะ คุณเจ เหน่งบา